โจทก์ฟ้องว่า นายทองคำสามีโจทก์ตาย จำเลยเป็นผู้จัดการมรดกของสามีโจทก์ จำเลยไม่แบ่งสินสมรสและมรดกให้โจทก์ตามที่โจทก์มีส่วนได้ จึงขอให้ศาลบังคับ

จำเลยให้การว่า โจทก์เป็นมารดา และจำเลยเป็นผู้จัดการมรดกของนายทองคำจริง เมื่อโจทก์แต่งงานกับนายทองคำโจทก์จะมีสินเดิมหรือไม่ไม่ทราบ โจทก์กับนายทองคำได้แยกกันอยู่และโจทก์ได้มีสามีใหม่ ทรัพย์สินของนายทองคำที่มีอยู่เมื่อตายไม่ใช่สินสมรส ขอให้ยกฟ้อง

ศาลชั้นต้นพิจารณาแล้วพิพากษายกฟ้องโดยเหตุว่าโจทก์ได้หย่าขาดกับนายทองคำตามกฎหมายลักษณะผัวเมีย บทที่ 51 ทรัพย์ที่นายทองคำได้มาภายหลังหย่าขาดกับโจทก์ไม่ใช่สินสมรส โจทก์ไม่มีสิทธิขอแบ่งทั้งสินสมรสและมรดก

โจทก์อุทธรณ์

ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน

โจทก์ฎีกา

ศาลฎีกาเห็นว่า โจทก์กับนายทองคำเป็นสามีภรรยากันก่อนวันประกาศใช้ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ บรรพ 5 ความสัมพันธ์ในครอบครัวระหว่างโจทก์กับนายทองคำจึงตกอยู่ภายใต้บังคับของกฎหมายลักษณะผัวเมีย โจทก์เคยฟ้องหย่ากับนายทองคำ ศาลพิพากษายกฟ้อง ต่อมาโจทก์หนีตามชายชู้ไป และได้ชายอื่นเป็นสามีอีกหลายคน ส่วนนายทองคำเมื่อโจทก์หนีไปแล้วก็ได้ภรรยาใหม่หลายคน โจทก์กับนายทองคำไม่ได้เกี่ยวข้องกันฉันสามีภรรยานับแต่นั้นจนนายทองคำถึงแก่กรรม มูลกรณีดังกล่าวนี้เกิดก่อนประกาศใช้ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ บรรพ 5จึงต้องปรับบทตามกฎหมายลักษณะผัวเมีย ซึ่งเป็นกฎหมายที่ใช้อยู่ในขณะนั้น พฤติการณ์ของโจทก์กับนายทองคำจึงถือได้ว่าได้สละละทิ้งหย่าขาดกันตามกฎหมายลักษณะผัวเมีย ไปก่อนประกาศใช้ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ บรรพ 5 และ 6 แล้ว โจทก์จึงไม่ได้เป็นทายาทของนายทองคำและไม่มีสิทธิรับมรดก ที่โจทก์ฎีกาว่าที่ดินโฉนดที่ 5907 บิดานายทองคำยกให้เมื่อแต่งงานกับโจทก์แล้วสองเดือนนายทองคำกับโจทก์ได้ครอบครองมา เมื่อโจทก์แยกไป นายทองคำครอบครองตลอดมาจึงเป็นสินสมรส เห็นว่า การที่ยกที่ดินให้นี้ไม่ได้โอนกันทางทะเบียน เป็นการยกให้ที่ยังไม่สมบูรณ์ตามกฎหมาย นายทองคำจะได้กรรมสิทธิ์ก็ต่อเมื่อได้ครอบครองมาเป็นเวลา 10 ปี ก่อนครบ 10 ปี โจทก์กับนายทองคำได้หย่าขาดกันไปนานแล้ว ที่ดินนี้จึงไม่เป็นสินสมรสระหว่างโจทก์กับนายทองคำ ส่วนที่ดินโฉนดที่ 4368 นั้น บิดานายทองคำได้โอนให้ทางทะเบียนภายหลังที่โจทก์ได้หย่าขาดจากนายทองคำแล้วจึงไม่เป็นสินสมรสอีก

พิพากษายืน ยกฎีกาโจทก์

หมายเลขคดีดำศาลฎีกา

แหล่งที่มา กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา