โจทก์ฟ้องว่า นายสิงห์คำบุตรโจทก์เป็นสมาชิกองค์การช่วยเพื่อนครู (ช.พ.ค.) จังหวัดลำพูน ก่อนถึงแก่กรรมนายสิงห์คำได้ทำพินัยกรรมยกเงิน ช.พ.ค.ทั้งสิ้นให้โจทก์ เมื่อนายสิงห์คำถึงแก่กรรม โจทก์ได้ขอรับเงิน ช.พ.ค. แต่จำเลยที่ 1 ซึ่งเป็นศึกษาธิการจังหวัดลำพูนมีหน้าที่รับผิดชอบในองค์การนี้ไม่ยอมจ่ายเงิน ช.พ.ค. ให้แก่โจทก์ แต่กลับไปจ่ายให้แก่จำเลยที่ 2 ซึ่งเป็นบุตรนายสิงห์คำจึงขอให้จำเลยทั้งสองใช้เงิน ช.พ.ค.แก่โจทก์ตามพินัยกรรม

จำเลยทั้งสองให้การว่า จำเลยที่ 1 ได้เอาเงินจำนวนนี้เข้าบัญชีธนาคารออมสินในนามของจำเลยที่ 2 ตามข้อบังคับของ ช.พ.ค. จำเลยที่ 2 ยังไม่ได้รับเงินจำนวนนี้ไป วันชี้สองสถาน คู่ความแถลงรับข้อเท็จจริงบางประการแล้วต่างไม่ติดใจสืบพยาน ศาลพิพากษายกฟ้องโจทก์

โจทก์อุทธรณ์ ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน

โจทก์ฎีกา

ศาลฎีกาเห็นว่า เงิน ช.พ.ค.นี้เป็นเงินที่สมาชิกช่วยกันบริจาคในเมื่อสมาชิกคนใดคนหนึ่งถึงแก่ความตายลง เพื่ออนุเคราะห์ช่วยเหลืองานศพและครอบครัว เฉพาะอย่างยิ่งบุตรของผู้ตาย เพื่อสวัสดิการประคับประคองฐานะตามสมควร ตัวผู้ตายเองหาได้สิทธิแต่ประการใดในเงินสงเคราะห์นี้ไม่ ต่อมาได้มีข้อบังคับเพิ่มเติมใน พ.ศ. 2502 กำหนดว่า สมาชิกที่ออกจากราชการเช่นโดยเหตุสูงอายุ หรือรับราชการมานาน นั้น ให้คณะกรรมการอำนวยการจ่ายเงินทุนสงเคราะห์ให้แก่สมาชิกผู้นั้น ซึ่งในกรณีนี้ศาลฎีกาเห็นว่า สมาชิกนั้นย่อมมีสิทธิจัดการแก่เงินนั้นของตนได้ตามความพอใจ แต่เงินทุนสงเคราะห์ที่จ่ายให้เพราะเหตุมรณกรรมของสมาชิกนั้นเป็นอีกอย่างหนึ่งหาเหมือนกันไม่ คือ เป็นเงินเพื่อช่วยเหลืองานศพและอุปการะบุตรของผู้ตายในการศึกษาเล่าเรียนและการอาชีพโดยเฉพาะ มิใช่เป็นเงินหรือสิทธิที่จะพึงตกได้แก่ตัวสมาชิกเองดังเช่นผู้ที่ออกจากราชการ ฉะนั้น การที่นายสิงห์คำผู้ตายทำพินัยกรรมยกเงินทุนสงเคราะห์ที่องค์การ ช.พ.ค. จะจ่ายในเมื่อตนถึงแก่ความตายเช่นนี้พินัยกรรมนั้นย่อมไม่มีผลบังคับ เพราะเงินนั้นไม่ใช่กองมรดกของผู้ตายตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1600 ผู้ตายจึงไม่มีอำนาจแสดงเจตนาโดยพินัยกรรมสั่งเสียได้ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ 1646

พิพากษายืน ยกฎีกาโจทก์ ค่าธรรมเนียมและค่าทนายความชั้นนี้ให้เป็นพับกันไป

หมายเลขคดีดำศาลฎีกา

แหล่งที่มา กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา