โจทก์ฟ้องว่า จำเลยทำหนังสือขายที่นา ๑ แปลงราคา ๕,๐๐๐ บาท และที่นาที่สวนอีก ๑ แปลง ราคา ๒,๘๐๐ บาท โดยมิได้จดทะเบียน แต่โจทก์ได้ครอบครองที่ตลอดมาและได้ขอให้จำเลยโอนขายต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ จำเลยผัดเพี้ยน จึงขอให้บังคับ

จำเลยให้การว่า ได้ขายที่นาราคา ๕,๐๐๐ บาทให้โจทก์และได้ขอซื้อคืน ๖,๐๐๐ บาท ชำระเงินไปแล้ว ๕,๐๐๐ บาทอีก ๑,๐๐๐ บาทสัญญาจะชำระในเวลาต่อมา และได้ชำระไปแล้วแต่โจทก์ไม่ออกใบรับให้

วันนัดสืบพยาน โจทก์จำเลยตกลงท้ากันว่า ถ้าจำเลยทั้งสองสาบานต่อหน้าหลวงพ่อโต วัดมหาพุทธารามว่าได้ชำระเงิน ๑,๐๐๐ บาทให้โจทก์ โจทก์ไม่ติดใจดำเนินคดีเกี่ยวกับนาพิพาท แต่ถ้าจำเลยไม่ยอมสาบาน จำเลยยอมแพ้

ศาลชั้นต้นให้จ่าศาลไปเป็นพยานหลักฐานในพิธีสาบาน ต่อมาในวันเดียวกันนั้นจ่าศาลรายงานต่อศาลว่า ไปทำพิธีสาบาน จำเลยไม่ยอมสาบานและดื่มน้ำสาบาน จำเลยยื่นคำแถลงขอให้ศาลสั่งเจ้าพนักงานไปทำพิธีสาบานอีก ศาลชั้นต้นวินิจฉัยว่าจำเลยไม่ยอมสาบานพิพากษาให้จำเลย โอนขายที่พิพาทให้โจทก์ หากไม่ไปก็ให้ถือเอาคำพิพากษาแทนการแสดงเจตนาของจำเลย

จำเลยทั้งสองอุทธรณ์

ศาลอุทธรณ์พิพากษายก ให้ศาลชั้นต้นไต่สวนและสั่งคำแถลงของจำเลย แล้วพิพากษาใหม่ตามรูปคดี

โจทก์ฎีกา

ศาลฎีกาเห็นว่า จำเลยทั้งสองได้ลงชื่อไว้ในรายงานพิจารณาของศาล ซึ่งแสดงว่าจำเลยได้ทราบข้อความและคำท้าในการสาบานดีแล้ว และจ่าศาลก็ได้รายงานว่าได้อธิบายให้จำเลยทั้งสองทราบตามรายงานพิจารณาของศาลแล้วด้วย จำเลยเซ็นชื่อนามสกุลโดยเขียนเป็นหนังสือไทยได้ ที่ว่าไม่เข้าใจภาษาไทยเป็นการอ้างลอย ๆ จ่าศาลเป็นพนักงานของศาล ไม่ปรากฏว่ารายงานโดยไม่สุจริตอย่างไร คำแถลงและรายงานของจ่าศาลจึงเชื่อถือได้ ฉะนั้น ข้อที่จำเลยอ้างว่าไม่เข้าใจและไม่ทราบผลได้เสียของการสาบานจึงฟังไม่ขึ้น ที่ศาลอุทธรณ์ว่าเหตุการณ์เกิดลับหลังศาล จะฟังแต่รายงานของจ่าศาลโดยไม่ได้สอบก่อนเป็นการไม่ชอบนั้น ศาลฎีกาไม่เห็นพ้องด้วย เพราะเท่าที่ศาลชั้นต้นปฏิบัติมานั้น ได้กระทำโดยชอบแล้ว ไม่มีเรื่องจะต้องไต่สวนอย่างใดอีก

พิพากษากลับ ให้บังคับคดีตามคำพิพากษาศาลชั้นต้น

หมายเลขคดีดำศาลฎีกา

แหล่งที่มา กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา