คดีสืบเนื่องมาจากศาลล้มละลายกลางมีคำสั่งพิทักษ์ทรัพย์ของจำเลยเด็ดขาดเมื่อวันที่ 26 กรกฎาคม 2550 ต่อมาเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ยึดที่ดินตามโฉนดเลขที่ 130629 เลขที่ 130630 และเลขที่ 146638 ตำบลสวนหลวง (ที่ 8 พระโขนงฝั่งเหนือ) อำเภอพระโขนง กรุงเทพมหานคร พร้อมสิ่งปลูกสร้างเลขที่ 45 ซึ่งจำเลยและนายปิยพงษ์ เป็นผู้ถือกรรมสิทธิ์ และขายทอดตลาดทรัพย์ไปวันที่ 17 มิถุนายน 2552 โดยนายปิยพงษ์เป็นผู้ซื้อได้ในราคา 1,820,000 บาท

ผู้ซื้อทรัพย์ยื่นคำร้องฉบับลงวันที่ 22 กันยายน 2552 ต่อเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ขอหักส่วนได้ของตนใช้แทนราคาซื้อและขอขยายระยะเวลาชำระราคาซื้อส่วนที่เหลือ เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์มีคำสั่งยกคำร้อง ผู้ซื้อทรัพย์ยื่นคำร้องฉบับลงวันที่ 25 กันยายน 2552 ต่อศาลล้มละลายกลางขอให้มีคำสั่งให้ผู้ซื้อทรัพย์หักส่วนได้ของตนใช้แทนราคาซื้อและขอขยายระยะเวลาชำระราคาซื้อส่วนที่เหลือ ศาลล้มละลายกลางมีคำสั่งอนุญาต

ผู้ร้องยื่นคำร้องขอให้มีคำสั่งเพิกถอนคำสั่งของศาลล้มละลายกลางดังกล่าว แล้วให้ผู้ซื้อทรัพย์ส่งสำเนาคำร้องของผู้ซื้อทรัพย์และนัดไต่สวนคำร้องของผู้ซื้อทรัพย์

ศาลล้มละลายกลางมีคำสั่งว่าไม่มีเหตุที่จะเปลี่ยนแปลงคำสั่ง ยกคำร้อง

ผู้ร้องอุทธรณ์ต่อศาลฎีกาโดยได้รับอนุญาตจากศาลฎีกา

ศาลฎีกาแผนกคดีล้มละลายวินิจฉัยว่า มีปัญหาต้องวินิจฉัยตามอุทธรณ์ของผู้ร้องว่า การที่ศาลล้มละลายกลางมีคำสั่งอนุญาตให้ผู้ซื้อทรัพย์หักส่วนได้ใช้แทนโดยไม่ได้ส่งสำเนาคำร้องของผู้ซื้อทรัพย์ให้ผู้ร้องซึ่งเป็นผู้รับจำนองคัดค้านก่อนเป็นการชอบหรือไม่ เห็นว่า คำร้องของผู้ซื้อทรัพย์ที่ยื่นต่อศาลล้มละลายกลางขอหักส่วนได้ของตนในฐานะเป็นผู้ถือกรรมสิทธิ์รวมกับจำเลยในที่ดินพร้อมสิ่งปลูกสร้างที่ยึดเพื่อใช้แทนราคาซื้อจากการขายทอดตลาดนั้น ผู้ซื้อทรัพย์อ้างว่าผู้ซื้อทรัพย์ได้ยื่นคำร้องต่อเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ในเรื่องนี้แล้ว เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์มีคำสั่งยกคำร้อง กรณีจึงเป็นการยื่นคำร้องคัดค้านการกระทำหรือคำวินิจฉัยของเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ ตามพระราชบัญญัติล้มละลาย พ.ศ.2483 มาตรา 146 ทั้งไม่มีกฎหมายบัญญัติว่าคำร้องนี้อาจทำได้แต่ฝ่ายเดียว การที่ศาลจะมีคำสั่งอนุญาตตามคำร้องได้ต้องให้คู่ความที่เกี่ยวข้องมีโอกาสคัดค้านก่อนตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 21 (2) ประกอบพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลล้มละลายและวิธีพิจารณาคดีล้มละลาย พ.ศ.2542 มาตรา 14 ดังนั้นการที่ศาลล้มละลายกลางมีคำสั่งกลับคำสั่งของเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์โดยอนุญาตให้ผู้ซื้อทรัพย์หักส่วนได้ใช้แทนโดยไม่ได้ส่งสำเนาคำร้องของผู้ซื้อทรัพย์ให้ผู้ร้องซึ่งเป็นผู้รับจำนองคัดค้านก่อนจึงเป็นการไม่ชอบ เพราะเป็นกรณีที่ศาลล้มละลายกลางไม่ปฏิบัติตามบทบัญญัติกฎหมายในการพิจารณาคดีดังกล่าวอันเป็นการดำเนินกระบวนพิจารณาผิดระเบียบ ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 27 ประกอบพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลล้มละลายและวิธีพิจารณาคดีล้มละลาย พ.ศ.2542 มาตรา 14 ศาลฎีกาจึงต้องยกคำสั่งของศาลล้มละลายกลางที่อนุญาตให้ผู้ซื้อทรัพย์หักส่วนได้ใช้แทน อุทธรณ์ของผู้ร้องในข้อนี้ฟังขึ้น และปัญหาว่า ผู้ซื้อทรัพย์ขอหักส่วนได้ใช้แทนราคาซื้อได้หรือไม่ ก็ต้องพิจารณาด้วยว่าผู้ซื้อทรัพย์ในฐานะผู้ถือกรรมสิทธิ์รวมมีสิทธิขอกันส่วนได้หรือไม่ เมื่อคดีขึ้นมาสู่ศาลฎีกาแล้ว ศาลฎีกาเห็นสมควรวินิจฉัยไปเสียทีเดียวโดยไม่ย้อนสำนวนให้ศาลล้มละลายกลางวินิจฉัยอีก ซึ่งเมื่อพิจารณาคำร้องของผู้ซื้อทรัพย์ประกอบสำเนาโฉนดที่ดินที่ยึดทั้ง 3 แปลง และสำเนาสัญญาจำนองที่ดินแนบท้ายคำร้อง ได้ความว่าจำเลยและผู้ซื้อทรัพย์ร่วมกันจดทะเบียนจำนองที่ดินดังกล่าวพร้อมสิ่งปลูกสร้างเพื่อเป็นประกันหนี้เงินกู้ของจำเลยไว้แก่ผู้ร้อง ผู้ร้องในฐานะเจ้าหนี้จำนองมีสิทธิได้รับชำระหนี้จำนองจากการขายทอดตลาดที่ดินพร้อมสิ่งปลูกสร้างที่ยึดทั้งหมด เพราะสิทธิจำนองครอบไปถึงบรรดาทรัพย์สินซึ่งจำนองหมดทุกสิ่งตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 716 ส่วนผู้ซื้อทรัพย์ในฐานะผู้จำนองก็มีภาระหนี้จำนองที่จะต้องรับผิดชำระหนี้แก่ผู้ร้องและจะขอกันส่วนในฐานะผู้ถือกรรมสิทธิ์รวมโดยยังไม่ได้ชำระหนี้จำนองเสียก่อนไม่ได้ เนื่องจากเป็นการกระทบต่อสิทธิของผู้ร้องในการบังคับจำนองเอาจากทรัพย์จำนองทั้งหมดดังกล่าว ผู้ซื้อทรัพย์จึงไม่มีสิทธิขอกันส่วนของตนจากเงินที่ได้จากการขายทอดตลาดที่ดินพร้อมสิ่งปลูกสร้างที่ยึด ส่วนหากเงินที่ได้จากการขายทอดตลาดทรัพย์รายนี้พอชำระหนี้จำนองแก่ผู้ร้องแล้วมีเงินเหลืออยู่อีกก็เป็นเรื่องที่เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์จะดำเนินการจ่ายคืนส่วนของผู้ซื้อทรัพย์ซึ่งเป็นเจ้าของรวมในภายหลังต่อไป อันเป็นคนละเรื่องคนละส่วนกับเรื่องนี้ ผู้ซื้อทรัพย์จึงไม่มีสิทธิขอหักส่วนได้ใช้แทน กรณีต้องยกคำร้องของผู้ซื้อทรัพย์ที่ขอหักส่วนได้ใช้แทน

พิพากษายกคำสั่งของศาลล้มละลายกลางที่อนุญาตให้ผู้ซื้อทรัพย์หักส่วนได้ใช้แทน และยกคำร้องของผู้ซื้อทรัพย์ที่ขอหักส่วนได้ใช้แทน แล้วให้เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์เรียกผู้ซื้อทรัพย์ชำระราคาซื้อในการขายทอดตลาดทรัพย์ให้ครบถ้วนภายในกำหนดเวลาที่เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์เห็นสมควร ค่าฤชาธรรมเนียมทั้งสองศาลในชั้นนี้ให้เป็นพับ

หมายเลขคดีดำศาลฎีกา

แหล่งที่มา สำนักวิชาการ