กรณีสืบเนื่องมาจากโจทก์ฟ้องขอให้บังคับจำเลยทั้งสองชำระเงินค่าซื้อเม็ดพลาสติก จำนวน 878,898 บาท พร้อมด้วยดอกเบี้ย จำเลยทั้งสองขาดนัดยื่นคำให้การและขาดนัดพิจารณา ศาลชั้นต้นมีคำสั่งให้พิจารณาคดีโจทก์ไปฝ่ายเดียว แล้วพิพากษาให้จำเลยทั้งสองชำระเงินให้แก่โจทก์พร้อมด้วยดอกเบี้ย

จำเลยที่ 1 ยื่นคำร้องขอให้พิจารณาคดีใหม่ โดยอ้างว่าจำเลยที่ 1 มิได้จงใจขาดนัดยื่นคำให้การและขาดนัดพิจารณา ที่จำเลยที่ 1 ไม่ได้ยื่นคำให้การเพราะไม่ทราบว่าถูกโจทก์ฟ้อง เนื่องจากสำนักงานใหญ่ของจำเลยที่ 1 ถูกไฟไหม้หมด แต่จำเลยที่ 1 ก็ยังอยู่เดิมมิได้ย้ายภูมิลำเนาไปที่อื่น โจทก์มิได้นำส่งหมายเรียกและสำเนาฟ้องไปยังภูมิลำเนาของจำเลยที่ 1 กลับประกาศทางหนังสือพิมพ์แทนจึงเป็นการไม่ชอบ จำเลยที่ 1 ไม่เคยซื้อเม็ดพลาสติกจากโจทก์ ขอให้ศาลพิจารณาคดีใหม่และอนุญาตให้จำเลยที่ 1 ยื่นคำให้การ

โจทก์คัดค้าน

ศาลชั้นต้นไต่สวนแล้ว มีคำสั่งให้ยกคำร้องของจำเลย

จำเลยที่ 1 อุทธรณ์

ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน

จำเลยที่ 1 ฎีกา

ศาลฎีกาฟังข้อเท็จจริงว่า เมื่อวันที่ 8 กุมภาพันธ์ 2525 สำนักงานแห่งใหญ่ตลอดจนโรงงานของจำเลยที่ 1 ถูกเพลิงไหม้ เป็นเหตุให้พนักงานเดินหมายไม่สามารถส่งหมายเรียกและสำเนาฟ้องให้แก่จำเลยที่ 1 ได้ ศาลชั้นต้นจึงมีคำสั่งให้ส่งหมายเรียกและสำเนาคำฟ้องโดยวิธีประกาศโฆษณาทางหนังสือพิมพ์แทนและวินิจฉัยปัญหาข้อกฎหมายว่า แม้สำนักงานแห่งใหญ่ของจำเลยที่ 1 จะถูกไฟไหม้ แต่จำเลยที่ 1 ยังคงอยู่ ณ ที่เดิม การที่ศาลอุทธรณ์วินิจฉัยว่า สำนักงานใหญ่ของจำเลยที่ 1 ถูกเพลิงไหม้หมด และไม่มีบุคคลใดเฝ้าสถานที่นั้น ถือไม่ได้ว่าจำเลยที่ 1 มีภูมิลำเนาอยู่ ณ สถานซึ่งจดทะเบียนไว้เดิมนั้น ศาลฎีกาไม่เห็นพ้องด้วยเพราะภูมิลำเนาของนิติบุคคลได้แก่ถิ่นที่สำนักงานแห่งใหญ่หรือที่ตั้งทำการหรือถิ่นที่ได้เลือกเอาเป็นภูมิลำเนาเฉพาะการตามข้อบังคับหรือตราสารจัดตั้งเท่านั้นการที่สำนักงานแห่งใหญ่ของจำเลยที่ 1 ถูกเพลิงไหม้ จะถือว่าจำเลยที่ 1 ไม่มีภูมิลำเนาอยู่ที่เดิมตามข้อบังคับหรือตราสารจัดตั้งหาได้ไม่ ดังนี้จะถือว่ากรณีเป็นเรื่องไม่สามารถส่งหมายเรียกและสำเนาคำฟ้องโดยวิธีธรรมดาได้ ยังไม่ชอบที่ศาลชั้นต้นมีคำสั่งอนุญาตให้ประกาศโฆษณาทางหนังสือพิมพ์แทนการส่งหมายเรียกและสำเนาคำฟ้องโดยวิธีธรรมดา จึงเป็นการขัดต่อประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 79 ทั้งจะถือว่าจำเลยที่ 1 ได้ทราบประกาศการส่งหมายเรียกและสำเนาคำฟ้องแล้วโดยผลของกฎหมายไม่ได้

พิพากษายกคำพิพากษาของศาลล่างทั้งสอง ให้ศาลชั้นต้นดำเนินกระบวนพิจารณาใหม่ตั้งแต่ส่งหมายเรียกและสำเนาคำฟ้องให้แก่จำเลยที่ 1 แล้วดำเนินการพิจารณาใหม่ตามรูปคดี

หมายเลขคดีดำศาลฎีกา

แหล่งที่มา กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา