คดีสืบเนื่องมาจากศาลชั้นต้นมีคำสั่งพิทักษ์ทรัพย์จำเลย(ลูกหนี้)ทั้งสามเด็ดขาด ต่อมาเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์มีหนังสือรายงานศาล ขอให้พิพากษาให้ลูกหนี้ทั้งสามล้มละลาย และนัดไต่สวนลูกหนี้ทั้งสามโดยเปิดเผย ศาลชั้นต้นมีคำสั่งให้นัดไต่สวนลูกหนี้ทั้งสามโดยเปิดเผยก่อน ส่วนวันนัดฟังคำพิพากษาให้ลูกหนี้ทั้งสามล้มละลายจะได้กำหนดภายหลัง

ระหว่างไต่สวนลูกหนี้ทั้งสามโดยเปิดเผย ลูกหนี้ทั้งสามขอเลื่อนการไต่สวนถึง 3 ครั้ง ติดต่อกัน นัดสุดท้ายเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์คัดค้านและขอให้ศาลออกหมายจับลูกหนี้ทั้งสามศาลชั้นต้นจึงออกหมายจับลูกหนี้ทั้งสาม ต่อมาเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ยื่นคำแถลง ขอให้ศาลพิพากษาให้ลูกหนี้ทั้งสามล้มละลายก่อน แล้วจึงดำเนินการไต่สวนลูกหนี้ทั้งสามโดยเปิดเผยในภายหลัง ศาลชั้นต้นมีคำสั่งให้งดการไต่สวนลูกหนี้ทั้งสามโดยเปิดเผยไว้ก่อน และนัดฟังคำพิพากษาในวันที่ 15 สิงหาคม 2532

ลูกหนี้ทั้งสามยื่นคำร้อง ขอให้ศาลงดการอ่านคำพิพากษาให้ลูกหนี้ทั้งสามล้มละลายไว้ก่อนและขอให้นัดไต่สวนลูกหนี้ทั้งสามโดยเปิดเผยต่อไป ครั้นถึงวันนัดศาลชั้นต้นวินิจฉัยว่า ตามพระราชบัญญัติ ล้มละลาย พ.ศ. 2483 ไม่มีบทบัญญัติห้ามมิให้ศาลมีคำพิพากษาโดยที่ยังไม่มีการไต่สวนลูกหนี้โดยเปิดเผยก่อนทั้งตามรายงานของเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ ลงวันที่ 8 กุมภาพันธ์2532 แจ้งว่าที่ประชุมเจ้าหนี้ครั้งแรกลงมติให้เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์รายงานศาลขอให้พิพากษาให้ลูกหนี้ทั้งสามล้มละลาย ตามมาตรา 61 จึงไม่มีเหตุให้งดการอ่านคำพิพากษา ศาลชั้นต้นจึงอ่านคำพิพากษาในวันเดียวกัน ส่วนการไต่สวนลูกหนี้ทั้งสามโดยเปิดเผยนั้น มีคำสั่งว่าหากเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ประสงค์จะขอให้ศาลไต่สวนลูกหนี้ทั้งสามโดยเปิดเผยก็ให้มีหนังสือเข้ามาในภายหลัง

ลูกหนี้ทั้งสามอุทธรณ์คำสั่งและคำพิพากษา

ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน

ลูกหนี้ที่ 3 ฎีกา

ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า การนัดไต่สวนลูกหนี้โดยเปิดเผยเป็นวัตถุประสงค์ของการดำเนินกระบวนพิจารณาคดีล้มละลายอย่างหนึ่งที่ให้ศาลทำการไต่สวนตัวลูกหนี้เพื่อทราบถึงกิจการและทรัพย์สินของลูกหนี้ เหตุผลที่ทำให้ลูกหนี้มีหนี้สินล้นพ้นตัว ตลอดจนความประพฤติของลูกหนี้ว่าได้กระทำหรือละเว้นกระทำการใดซึ่งเป็นความผิดตามพระราชบัญญัติล้มละลาย พ.ศ. 2483 หรือกฎหมายอื่นเกี่ยวกับการล้มละลาย หรือเป็นข้อบกพร่องอันจะเป็นเหตุให้ศาลไม่ยอมปลดจากล้มละลายโดยไม่มีเงื่อนไข การไต่สวนลูกหนี้โดยเปิดเผยเป็นคนละกรณีกับการสั่งพิทักษ์ทรัพย์ของลูกหนี้เด็ดขาดและพิพากษาให้ลูกหนี้ล้มละลาย จึงไม่จำต้องกระทำก่อนพิพากษาให้ลูกหนี้ล้มละลาย ทั้งไม่มีกฎหมายบังคับให้ศาลนัดไต่สวนลูกหนี้โดยเปิดเผยก่อนพิพากษาให้ลูกหนี้ล้มละลาย เช่นการพิจารณาคำขอประนอมหนี้ คดีนี้เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์รายงานศาลว่าที่ประชุมเจ้าหนี้ครั้งแรกลงมติให้เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์รายงานศาลขอให้พิพากษาให้ลูกหนี้ทั้งสามล้มละลายแล้ว การพิพากษาให้ลูกหนี้ล้มละลายนั้น พระราชบัญญัติล้มละลาย พ.ศ. 2483 มาตรา 61เป็นบทบังคับให้ศาลพิพากษาให้ลูกหนี้ล้มละลายทันที เมื่อได้ดำเนินการตามขั้นตอนของมาตราดังกล่าวครบถ้วนแล้ว ดังนั้นการที่ต่อมาศาลชั้นต้นนัดฟังคำพิพากษาให้ลูกหนี้ทั้งสามล้มละลายก่อน แล้วนัดไต่สวนลูกหนี้ทั้งสามโดยเปิดเผยในภายหลังเพื่อความสะดวกตามที่เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ขอมาจึงหาได้เป็นการข้ามขั้นตอนไม่

พิพากษายืน

หมายเลขคดีดำศาลฎีกา

แหล่งที่มา กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา