เดิมเมื่อวันที่ 24 กรกฎาคม 2517 ศาลมีคำสั่งตั้งนายเสียว แซ่ลี้ผู้ร้องเป็นผู้จัดการทรัพย์มรดกของนายมนต์ชัย ศิริสาลิโภชน์ ต่อมาวันที่ 19มีนาคม 2518 นางปอเค็ง ศิริสาลิโภชน์ ยื่นคำร้องว่า เป็นภรรยาของนายมนต์ชัย มีส่วนได้เสียในกองมรดกหลังจากศาลสั่งตั้งนายเสียวเป็นผู้จัดการมรดกแล้ว นายเสียวไม่จัดทำบัญชีทรัพย์มรดกตลอดมาจนบัดนี้ ทั้งประพฤติและปฏิบัติไม่เหมาะสมที่จะเป็นผู้จัดการมรดกต่อไป ขอให้สั่งถอนนายเสียวจากการเป็นผู้จัดการมรดก

นายเสียวผู้จัดการมรดกยื่นคำร้องว่า คำร้องของผู้คัดค้านไม่เป็นความจริง ขอให้ยกคำร้อง

วันที่ 30 เมษายน 2518 วันนัดพร้อม ทนายความผู้จัดการมรดกแถลงว่า ยังไม่ได้แบ่งมรดกให้แก่ทายาท ขอเวลา 1 เดือน เพื่อจัดทำบัญชีทรัพย์มรดกแบ่งมรดกให้ทายาท เนื่องจากผู้จัดการมรดกเป็นคนจีนทนายความจึงต้องจัดการทำแทนให้ ทนายความผู้คัดค้านแถลงว่า ขอให้จัดการมรดกไปตามกฎหมายก็แล้วกัน เรื่องเวลาไม่ค้าน ศาลสั่งนัดพร้อมวันที่ 1 พฤษภาคม 2518

ครั้นถึงวันนัด ผู้จัดการมรดกแถลงว่ายังไม่ได้จัดทำบัญชีการแบ่งปันมรดกตามคำสั่งศาล เนื่องจากโอนขายที่ดินมรดกบางแปลงเพื่อเอาเงินมาแบ่งกันไม่ได้ เพราะผู้คัดค้านได้คัดค้านไว้และขอให้ศาลอายัดการขาย

ผู้คัดค้านแถลงว่า ผู้จัดการมรดกไม่มีอำนาจขายทรัพย์มรดกเพราะยังไม่ได้ยื่นบัญชีแบ่งปันมรดกต่อศาล ทั้งไม่จำเป็นต้องขาย

ศาลชั้นต้นวินิจฉัยว่า เหตุที่ผู้จัดการมรดกอ้างฟังไม่ได้ ทั้งแสดงถึงความไม่สามารถอันเห็นประจักษ์ จึงมีคำสั่งให้ถอนนายเสียวออกจากการเป็นผู้จัดการมรดก

นายเสียวอุทธรณ์

ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน

นายเสียวฎีกา

ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า ข้อเท็จจริงฟังได้ตามที่ผู้จัดการมรดกแถลงรับว่าผู้จัดการมรดกยังไม่ได้ทำบัญชีทรัพย์มรดกภายในกำหนดเวลาตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1728, 1729 ที่ผู้จัดการมรดกอ้างว่าเป็นคนจีน จึงต้องให้ทนายความทำแทนนั้น ไม่เป็นเหตุอันสมควร เพราะนับตั้งแต่ผู้จัดการมรดกได้รับแต่งตั้งจากศาลจนถึงวันที่ผู้คัดค้านร้องขอให้ศาลสั่งถอนผู้จัดการมรดกเป็นเวลาเกือบแปดเดือน ผู้จัดการมรดกก็หาได้ดำเนินการตามหน้าที่แต่อย่างใดไม่ แม้เมื่อศาลชั้นต้นสั่งขยายเวลาให้จนถึงวันที่ 1 พฤษภาคม 2518 ผู้จัดการมรดกก็ยังละเลยไม่จัดทำบัญชีทรัพย์มรดกอยู่เช่นเดิม การที่ผู้คัดค้านไปร้องคัดค้านในการที่ผู้จัดการมรดกจะขายที่ดินมรดกก็ไม่เป็นเหตุที่ทำให้ผู้จัดการมรดกไม่สามารถยื่นบัญชีทรัพย์ได้ ทั้งการที่ผู้จัดการมรดกดำเนินการโอนขายที่ดินโดยยังไม่ได้ทำบัญชีทรัพย์มรดกก็ไม่ชอบด้วยประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1730, 1563 เพราะมิใช่เป็นการเร่งร้อนและจำเป็น พฤติการณ์ที่ปรากฏจากคำแถลงรับของผู้จัดการมรดกข้างต้น แสดงออกถึงความไม่สามารถอันเห็นประจักษ์โดยไม่จำต้องไต่สวนพยานอื่นใดอีกต่อไป ที่ผู้จัดการมรดกฎีกาว่า ได้ยื่นบัญชีทรัพย์มรดกตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1731 ไว้แล้วในวันยื่นคำร้องขอเป็นผู้จัดการมรดกนั้นฟังไม่ได้เพราะบัญชีทรัพย์มรดกตามมาตราดังกล่าวหมายถึงบัญชีทรัพย์มรดกซึ่งได้จัดทำขึ้นโดยผู้จัดการมรดกภายหลังที่ได้รับแต่งตั้งจากศาลแล้ว

พิพากษายืน

หมายเลขคดีดำศาลฎีกา

แหล่งที่มา กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา