โจทก์ฟ้องว่า จำเลยบุกรุกเข้าไปปลูกเรือนอยู่ในที่สาธารณประโยชน์ซึ่งปลัดอำเภอหัวหน้ากิ่งอำเภอได้ขึ้นทะเบียนเป็นที่เลี้ยงปศุสัตว์และสัตว์พาหนะอันจัดไว้สำหรับราษฎรไปรวมเลี้ยงด้วยกัน ปลัดอำเภอได้สั่งให้จำเลยรื้อไปเสียตามคำสั่งผู้ว่าราชการจังหวัด จำเลยไม่ปฏิบัติตาม ขอให้ลงโทษ

จำเลยต่อสู้ว่า ที่พิพาทไม่ใช่ที่สาธารณ เดิมเป็นของบิดาจำเลย ๆ ครอบครองมาด้วยกันกับที่มีโฉนด ต่อมาบิดายกให้จำเลย ๆ รับช่วงครอบครองมาเป็นเวลา 34 ปีแล้ว จำเลยไม่เคยทราบประกาศและคำสั่งประกาศและขึ้นทะเบียนแปรสภาพที่พิพาทเป็นที่สาธารณประโยชน์ หากประกาศจริงก็ทำภายหลัง จำเลยครอบครองและฟ้องโจทก์เคลือบคลุม

ศาลชั้นต้นวินิจฉัยว่าฟ้องไม่เคลือบคลุม แต่คำสั่งให้จำเลยรื้อเรือนออกจากที่พิพาทเป็นคำสั่งไม่ชอบ โดยที่รัฐบาลยังมิได้ออกประกาศหวงห้ามหรือสงวนที่พิพาท จำเลยจึงยังไม่มีความผิด

โจทก์อุทธรณ์

ศาลอุทธรณ์เห็นว่าฟ้องไม่เคลือบคลุม (จำเลยยกขึ้นในคำแก้อุทธรณ์)ที่พิพาทเป็นที่สาธารณประโยชน์สำหรับพลเมืองใช้เลี้ยงสัตว์ร่วมกันตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1304(2) อันมีมาก่อนประกาศใช้พระราชบัญญัติว่าด้วยการหวงห้ามที่ดินรกร้างว่างเปล่าฯพ.ศ. 2478 จึงไม่ต้องออกพระราชกฤษฎีกาหวงห้ามดังฎีกาที่ 1044/2497 จำเลยทราบคำสั่งแล้วไม่ปฏิบัติตามจึงมีความผิด

จำเลยฎีกา

ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า โจทก์ฟ้องว่าจำเลยขัดคำสั่งเจ้าพนักงานที่สั่งให้จำเลยออกไปจากที่สาธารณประโยชน์โดยหาว่าจำเลยบุกรุกเข้าไปปลูกเรือนอยู่ อันเป็นที่ซึ่งราษฎรใช้เลี้ยงสัตว์ร่วมกัน ได้บรรยายว่าที่ที่จำเลยบุกรุกอยู่ตำบลอำเภอใด วันเดือนปีที่จำเลยได้ทราบคำสั่งของเจ้าพนักงานด้วย อันเป็นข้อเท็จจริงและรายละเอียดที่เกี่ยวกับวันเวลาและสถานที่ซึ่งเกิดการกระทำผิดอีกทั้งได้กล่าวถึงบุคคลและสิ่งที่เกี่ยวข้องพอสมควรเท่าที่จำเลยพอเข้าใจข้อหาได้แล้ว ไม่ทำให้จำเลยเสียเปรียบ ฟ้องไม่เคลือบคลุม

ข้อเท็จจริงฟังได้ว่าที่พิพาทเป็นที่สำหรับราษฎรใช้เลี้ยงสัตว์ร่วมกันอันเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดิน ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1304(2) ทั้งเป็นมาไม่น้อยกว่า 50 ปี ซึ่งมีมาก่อนประกาศใช้พระราชบัญญัติว่าด้วยการหวงห้ามที่ดินรกร้างว่างเปล่าฯพ.ศ. 2478 จึงไม่ต้องออกพระราชกฤษฎีกาหวงห้ามหรือสงวนแต่ประการใด การที่ทางราชการจะประกาศขึ้นทะเบียนเป็นที่สาธารณประโยชน์หรือไม่จึงไม่ใช่สารสำคัญ

ฟ้องโจทก์กล่าวไว้ว่า ร.ต.ดัด ปลัดอำเภอผู้เป็นหัวหน้าประจำกิ่งอำเภอวัดเพลงและนายมณี ปลัดอำเภอฯ ได้สั่งให้จำเลยรื้อถอนและออกจากที่สาธารณประโยชน์ดังกล่าวแล้ว ตามคำสั่งของผู้ว่าราชการจังหวัด ดังนี้เห็นได้ว่า มุ่งหมายเอาการสั่งของปลัดอำเภอเป็นสำคัญ ส่วนที่ กล่าวถึงคำสั่งของผู้ว่าราชการจังหวัดด้วยนั้นเป็นเพียงการขยายความว่าเป็นการสั่งตามคำสั่งของผู้ว่าราชการจังหวัดอีกทอดหนึ่งเท่านั้น จะถือว่าเมื่อปลัดอำเภอไม่ได้สั่งเองโดยลำพังแล้ว เท่ากับมิได้เป็นผู้สั่งหาได้ไม่ ฉะนั้น ที่ศาลอุทธรณ์วินิจฉัยว่าปลัดกิ่งอำเภอวัดเพลงซึ่งมีฐานะเป็นผู้แทนนายอำเภอมีอำนาจสั่งจำเลยให้รื้อถอนบ้านเรือนออกไปจากที่พิพาทจึงมิใช่นอกฟ้องนอกประเด็น

พิพากษายืนตามศาลอุทธรณ์

หมายเลขคดีดำศาลฎีกา

แหล่งที่มา กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา