คดีสืบเนื่องมาจากโจทก์ฟ้องขอให้บังคับจำเลยและบริวารออกจากที่ดินตามหนังสือรับรองการทำประโยชน์ (น.ส.3 ก.) เลขที่ 3319 และศาลชั้นต้นมีคำพิพากษาตามสัญญาประนีประนอมยอมความซึ่งระบุว่า

ข้อ 1. จำเลยยอมรับว่าโจทก์เป็นเจ้าของผู้มีสิทธิครอบครองและทำประโยชน์ที่ดินพิพาทโดยถูกต้องตามกฎหมาย

ข้อ 2. โจทก์ยอมชำระเงินให้กับจำเลยจำนวน 2,000,000 บาท โดยได้ชำระให้จำเลยไปก่อนแล้วจำนวน 300,000 บาท และจะโอนให้จำเลยตามบัญชี…ภายในวันที่ 20 มีนาคม 2556 อีกจำนวน 700,000 บาท ส่วนที่เหลืออีก 1,000,000 บาท จะชำระให้จำเลยภายใน 7 วัน นับแต่วันที่ได้โอนขายที่ดินพิพาทแล้ว

ข้อ 3. โจทก์อนุญาตให้จำเลยอยู่อาศัยในที่ดินพิพาทจนกว่าโจทก์จะได้จดทะเบียนโอนขายที่ดินพิพาทแล้วเสร็จ โดยเมื่อที่ดินพิพาทจดทะเบียนโอนขาย และโจทก์ได้ปฏิบัติตามสัญญา ข้อ 2. แล้ว จำเลยต้องขนย้ายทรัพย์สินและบริวารออกไปจากที่ดินพิพาททันที โดยไม่เรียกร้องสิ่งอื่นใดจากโจทก์อีก หากไม่ปฏิบัติตามสัญญายอมนี้ให้โจทก์บังคับคดีตามคำขอท้ายฟ้องได้ทันที

ข้อ 4. โจทก์จำเลยตกลงยอมกันตามสัญญานี้ และไม่ติดใจเรียกร้องสิ่งใด ๆ จากกันอีก ส่วนค่าฤชาธรรมเนียม และค่าทนายความให้ตกเป็นพับ

วันที่ 18 กุมภาพันธ์ 2562 จำเลยยื่นคำร้องขอให้ออกหมายบังคับคดี ศาลชั้นต้นออกหมายบังคับคดีตามคำขอของจำเลย แต่เมื่อจำเลยขอให้เจ้าพนักงานบังคับคดีทำการยึดทรัพย์ของโจทก์ออกขายทอดตลาดเพื่อชำระหนี้ให้แก่จำเลย เจ้าพนักงานบังคับคดีมีคำสั่งให้ยกคำร้อง

จำเลยยื่นคำร้องขอให้มีคำสั่งกลับคำสั่งเจ้าพนักงานบังคับคดีและมีคำสั่งให้ยึดที่ดินตามหนังสือรับรองการทำประโยชน์ (น.ส. 3 ก.) เลขที่ 3319 ออกขายทอดตลาดนำเงินมาชำระหนี้คำพิพากษาตามสัญญาประนีประนอมยอมความแก่จำเลย

ศาลชั้นต้นคำสั่งให้เพิกถอนหมายบังคับคดี

จำเลยอุทธรณ์

ศาลอุทธรณ์ภาค 5 พิพากษายืน ค่าฤชาธรรมเนียมทั้งสองศาลให้เป็นพับ

จำเลยฎีกา โดยได้รับอนุญาตจากศาลฎีกา

ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า ข้อเท็จจริงเบื้องต้นรับฟังเป็นยุติว่า ภายหลังศาลชั้นต้นมีคำพิพากษาตามยอมเมื่อวันที่ 15 มีนาคม 2556 โจทก์ชำระเงินแก่จำเลยอีกจำนวน 700,000 บาท และจำเลยออกไปจากที่ดินพิพาทแล้ว

ปัญหาที่จะต้องวินิจฉัยตามฎีกาของจำเลยมีว่า จำเลยมีสิทธิขอให้บังคับคดีตามคำพิพากษาตามยอมหรือไม่ เห็นว่า เมื่อพิจารณาจากสัญญาประนีประนอมยอมความระหว่างโจทก์กับจำเลยแล้วได้ความว่า โจทก์จะต้องชำระเงินให้จำเลยรวม 2,000,000 บาท เพื่อให้จำเลยออกจากที่ดินพิพาท โดยมีเงื่อนไขการชำระเงินตามข้อสัญญา ข้อ 2 ที่ระบุว่าโจทก์ยอมชำระเงินให้กับจำเลยจำนวน 2,000,000 บาท โดยได้ชำระให้จำเลยไปก่อนแล้วจำนวน 300,000 บาท และจะโอนให้จำเลยตามบัญชี…ภายในวันที่ 20 มีนาคม 2556 อีกจำนวน 700,000 บาท ส่วนที่เหลืออีก 1,000,000 บาท จะชำระให้จำเลยภายใน 7 วัน นับแต่วันที่ได้โอนขายที่ดินพิพาทแล้ว ดังนั้น แม้โจทก์จะชำระเงินให้แก่จำเลยตามสัญญาประนีประนอมยอมความไปแล้วรวมเป็นเงิน 1,000,000 บาท แต่การที่โจทก์จะชำระเงินในส่วนที่เหลืออีกจำนวน 1,000,000 บาท นั้น มีข้อตกลงว่าโจทก์จะชำระภายใน 7 วัน นับแต่วันที่ได้โอนขายที่ดินพิพาทแล้วตามสัญญา ข้อตกลงการชำระเงินในสัญญาส่วนนี้จึงตกอยู่ภายใต้เงื่อนไขที่โจทก์จะต้องโอนขายที่ดินพิพาทเสียก่อนจึงจะชำระเงินส่วนนี้ให้แก่จำเลย แต่เงื่อนไขดังกล่าวนี้มิได้กำหนดระยะเวลาว่าโจทก์จะต้องขายที่ดินพิพาทเมื่อใด ซึ่งหากโจทก์ไม่ดำเนินการจนล่วงเลยกำหนดเวลาบังคับคดี โจทก์ก็อาจไม่ต้องจ่ายเงินส่วนนี้ให้แก่จำเลย ที่โจทก์อ้างในคำแก้ฎีกาว่า ผู้ซื้อที่ดินต้องการให้โจทก์ทำการรังวัดและออกโฉนดที่ดินก่อนนั้น ก็ได้ความจากคำแก้ฎีกาของโจทก์เองว่าโจทก์เพิ่งดำเนินการเมื่อวันที่ 21 กันยายน 2561 หลังจากศาลชั้นต้นมีคำพิพากษาตามยอมกว่า 5 ปี ส่วนที่อ้างว่าการออกโฉนดที่ดินที่ติดกับลำน้ำอิงมีข้อขัดข้องเรื่องการกำหนดแนวเขตที่ดิน จึงสามารถออกโฉนดที่ดินได้เมื่อวันที่ 29 พฤศจิกายน 2562 นั้น โจทก์ไม่มีพยานหลักฐานใดที่แสดงให้เห็นว่าโจทก์พยายามปฏิบัติตามคำพิพากษาโดยพลัน พฤติการณ์ส่อว่าหากโจทก์ขายที่ดินพิพาทเพื่อปฏิบัติตามคำพิพากษาโดยไม่ชักช้าอาจเป็นทางให้โจทก์เสียเปรียบ โจทก์จึงปล่อยเวลาให้ผ่านไปจนเนิ่นนานโดยไม่ใส่ใจที่จะปฏิบัติตามคำพิพากษา กรณีจึงเป็นการไม่แน่ชัดว่า โจทก์จะสามารถขายที่ดินพิพาทได้หรือไม่ หรือจะขายที่ดินนั้นได้เมื่อใดเพราะเป็นเหตุการณ์ในอนาคตที่มิใช่ว่าจะต้องเกิดขึ้นอย่างแน่แท้ กำหนดเวลาชำระหนี้โดยการกำหนดเงื่อนไขไว้เช่นนี้จึงไม่แน่นอน ผลเท่ากับเป็นหนี้ที่มิได้กำหนดเวลาชำระหนี้ไว้ซึ่งเจ้าหนี้ย่อมจะเรียกให้ลูกหนี้ชำระหนี้ได้โดยพลันตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 203 วรรคหนึ่ง ดังนั้น เมื่อโจทก์ยังไม่ได้ขายที่ดินพิพาทและจำเลยมีหนังสือลงวันที่ 18 ตุลาคม 2561 แจ้งให้โจทก์ดำเนินการขายที่ดินพิพาทแต่โจทก์เพิกเฉย จึงเป็นกรณีที่ถือได้ว่าโจทก์ไม่ปฏิบัติตามสัญญาประนีประนอมยอมความ จำเลยจึงมีสิทธิดำเนินการเพื่อให้มีการบังคับคดีตามคำพิพากษาตามยอมดังกล่าวได้ ที่ศาลอุทธรณ์ภาค 5 พิพากษายืนตามคำสั่งศาลชั้นต้นให้เพิกถอนหมายบังคับคดี จึงไม่ต้องด้วยความเห็นของศาลฎีกา ฎีกาของจำเลยฟังขึ้น

อนึ่ง การที่เจ้าพนักงานบังคับคดีมีคำสั่งว่า ข้อตกลงข้อ 2. ที่ระบุว่า ส่วนที่เหลืออีก 1,000,000 บาท จะชำระให้จำเลยภายใน 7 วัน นับแต่วันที่ได้จดทะเบียนโอนที่ดินพิพาทแล้ว เมื่อไม่ปรากฏว่ามีการโอนให้แก่บุคคลใด เงื่อนไขระยะเวลาดังกล่าวจึงไม่เริ่มนับ จะถือว่าโจทก์ไม่ปฏิบัติตามข้อตกลงไม่ได้ ให้ยกคำร้องขอยึดทรัพย์ของจำเลย เป็นการชอบหรือไม่ เห็นว่า เมื่อจำเลยได้ยื่นคำร้องฉบับลงวันที่ 18 กุมภาพันธ์ 2562 ว่า เมื่อครบกำหนดระยะเวลาที่กำหนดไว้ในคำพิพากษาตามสัญญาประนีประนอมยอมความแล้ว โจทก์มีเจตนาที่จะไม่ปฏิบัติตามสัญญาประนีประนอมยอมความเพื่อมิให้จำเลยได้รับชำระหนี้ตามที่ตกลงกัน จำเลยมีความประสงค์จะบังคับคดีเพื่อให้จำเลยได้รับชำระเงินส่วนที่เหลือจำนวน 1,000,000 บาท ขอให้ศาลนัดไต่สวนคำร้องเพื่อมีคำสั่งเกี่ยวกับการบังคับคดีหรือออกหมายบังคับคดีเพื่อปฏิบัติตามคำพิพากษา ศาลชั้นต้นพิจารณาคำร้องแล้ว มีคำสั่งให้ออกหมายบังคับคดี เช่นนี้ เมื่อศาลได้มีหมายบังคับคดีตั้งเจ้าพนักงานบังคับคดีเพื่อดำเนินการยึดหรืออายัดทรัพย์สินของลูกหนี้ตามคำพิพากษาตามอำนาจหน้าที่ในประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 271 ที่กำหนดให้อำนาจหน้าที่ในการบังคับคดีเป็นอำนาจของศาล ส่วนเจ้าพนักงานบังคับคดีนั้น เป็นเพียงเจ้าพนักงานที่จะต้องปฏิบัติการเพื่อบังคับตามคำพิพากษาหรือคำสั่งเท่านั้น เจ้าพนักงานบังคับคดีจะมาพิจารณาวินิจฉัยว่าการออกหมายบังคับคดีนั้นไม่ถูกต้องและไม่ดำเนินการยึดทรัพย์ตามที่จำเลยขอบังคับคดีโดยไม่มีเหตุตามกฎหมายหาได้ไม่ หากเจ้าพนักงานบังคับคดีเห็นว่าหมายบังคับคดีมีข้อบกพร่องหรือผิดพลาด ชอบที่เจ้าพนักงานบังคับคดีจะต้องรายงานศาลเพื่อพิจารณาสั่งเพิกถอนหรือแก้ไขหมายบังคับคดีตามที่เห็นสมควร ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 295 วรรคหนึ่ง การที่เจ้าพนักงานบังคับคดีมีคำสั่งยกคำร้องขอยึดทรัพย์ของจำเลย โดยอ้างเหตุว่าโจทก์ยังไม่ผิดนัดตามคำพิพากษาตามสัญญาประนีประนอมยอมความ อันเป็นการทบทวนคำสั่งศาลในการออกหมายบังคับคดีจึงไม่อาจกระทำได้ กรณีจำต้องเพิกถอนคำสั่งดังกล่าวของเจ้าพนักงานบังคับคดีเสีย

พิพากษากลับ ให้เพิกถอนคำสั่งเจ้าพนักงานบังคับคดีที่ยกคำร้องขอยึดทรัพย์ของจำเลย บังคับคดีไปตามคำพิพากษาตามยอมและหมายบังคับคดีต่อไป ค่าฤชาธรรมเนียมทั้งสามศาลให้เป็นพับ

หมายเลขคดีดำศาลฎีกา พ.721/2563

แหล่งที่มา กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา