ได้ความว่าโจทก์เป็นเจ้าพนักงานรังวัดที่ดินได้ทำสัญญารับค่าแรงจากพระยาดำรง ๆ เนื่องจากพระยาดำรง ฯ ประสงค์จะขอประทานบัตร์ที่ดินเหมืองแร่ แต่ติดขัดในการบางอย่าง จึงขอให้โจทก์เป็นธุระในสิ่งที่ทำได้ เมื่อขายที่ดินได้จะให้โจทก์ไร่ละ ๕ บาท ในที่สุดทางการก็ได้ออกประทานบัตร์ให้จำเลย ๆได้ขายที่ดินรายนี้ให้บริษัทเหมืองแร่ไปแล้วโจทก์จึงฟ้องเรียกเงินตามสัญญาเป็นเงิน ๔๓๙๕ บาท แลปรากฎว่าคดีนี้เป็นมูลกรณีเดียวกับคดีอาญาที่โจทก์ฟ้องหาว่าโจทก์จำเลยในคดีนี้ให้แลยอมรับสินบนซึ่งเนื่องมาจากสัญญารายพิพาทนี้ ซึ่งคดีอาญานี้ศาลได้วินิฉัยว่า จำเลยไม่มีความผิด

ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า คดีนี้เป็นคดีแพ่งเมื่อถือว่าสัญญารายนี้มิใช่เป็นสัญญาให้สินบนแล้วก็ต้องพิจารณาตามหลักกฎหมายในส่วนแพ่งอันว่าด้วยความรับผิดของสัญญา

เห็นว่าการกระทำของโจทก์ที่ได้ทำสัญญากับพระยาดำรงฯ นั้น เป็นการผิดต่อ ม.๔๒-๔๓ แห่ง พ.ร.บ.ระเบียนข้าราชการพลเรือน แลผิต่อศีลธรรมอันดีของประชาชน โดยการปฏิบัติราชการของจำเลยเกี่ยวกับสัญญารายนี้ แม้ไม่ถึงเป็นผิดอาญา ก็อาจเป็นการได้ประโยชน์เพราะเหตุจำเลยปฏิบัติราชการตามหน้าที่แลมีความหวังจะได้เงินเป็นจดหมายอยู่ในอนาคต การปฏิบัติราชการในหน้าที่อาจเป็นการไม่เที่ยงธรรม เห็นว่าสัญญารายพิพาทต้องห้ามตาม พ.ร.บ.ระเบียบข้าราชการพลเรือน เป็นโมฆะตาม ม.๑๑๓ จึงพิพากษาให้ยกฟ้องโจทก์

หมายเลขคดีดำศาลฎีกา

แหล่งที่มา กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา