คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 572/2525
ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ ม. 391
โจทก์ทำสัญญาจองห้องแถวกับจำเลย 6 ห้อง ชำระค่าก่อสร้างเป็นเงินสดและเช็ค เช็คบางฉบับขึ้นเงินไม่ได้ แม้โจทก์จะเป็นฝ่ายผิดสัญญาเมื่อจำเลยใช้สิทธิเลิกสัญญาโดยมีหนังสือบอกเลิกสัญญาไปยังโจทก์ จำเลยต้องคืนเงินค่าก่อสร้างที่ได้ชำระไว้แล้วให้โจทก์ เพื่อให้โจทก์ได้กลับคืนสู่ ฐานะดังที่เป็นอยู่เดิม หากจำเลยได้รับความเสียหายก็มีสิทธิเรียกร้องค่าเสียหายได้ แต่จำเลยก็มิได้ฟ้องแย้งเรียกค่าเสียหาย จึงไม่มีสิทธิริบเงินที่โจทก์ได้ชำระไว้แล้ว
ศาลชั้นต้นพิพากษาให้จำเลยทั้งสองร่วมกันชำระเงิน 192,000บาท พร้อมดอกเบี้ย ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน จำเลยทั้งสองฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยข้อกฎหมายว่า "ทางพิจารณาข้อเท็จจริงได้ความว่าจำเลยที่ 1 เป็นนิติบุคคล มีจำเลยที่ 2 เป็นหุ้นส่วนผู้จัดการเมื่อวันที่ 28 กันยายน 2519 โจทก์ทำสัญญาจองห้องแถวกับจำเลยจำนวน 6 ห้อง คือห้องเลขที่ 117/118, 117/119, 117/120, 117/121,117/122 และ 117/123 โจทก์ได้ชำระค่าก่อสร้างให้จำเลยในวันทำสัญญารวม 192,000 บาท โดยชำระเป็นเงินสด 20,000 บาท กับออกเช็คล่วงหน้าให้อีก 4 ฉบับ ฉบับแรกเป็นเงิน 40,000 บาท ฉบับที่สองและฉบับที่สามเป็นเงินฉบับละ 55,000 บาท และฉบับที่สี่เป็นเงิน 22,000บาท ตามเอกสารหมาย 1 ถึง 6 ท้ายฟ้อง ต่อมาปรากฏว่าเช็คฉบับแรกและฉบับที่สองขึ้นเงินได้ส่วนอีก 2 ฉบับจำเลยที่ 2 โอนให้บุคคลภายนอก และขึ้นเงินไม่ได้เพราะโจทก์ไปแจ้งอายัดไว้ไม่ให้ธนาคารจ่ายเงิน วันที่ 21มีนาคม 2521 จำเลยที่ 2 มีหนังสือบอกเลิกสัญญาจองห้องแถวเลขที่ 117/121, 117/122 และ 117/123 ไปยังโจทก์ ตามเอกสารหมาย ล.3 และให้โจทก์ไปจดทะเบียนการเช่าห้องแถวเลขที่ 117/118, 117/119, และ 117/120 ตามเอกสารหมาย ล.4 วันที่ 30 มีนาคม 2521 โจทก์กับจำเลยไปพบกันที่ที่ว่าการเขตบางกอกใหญ่ แต่ตกลงกันไม่ได้ วันที่ 4เมษายน 2521 จำเลยที่ 2 มีหนังสือบอกเลิกสัญญาจองห้องแถวทั้งหกห้องไปยังโจทก์ ตามเอกสารหมาย จ.2 หรือ ล.7 เหตุที่จำเลยไม่ยอมจดทะเบียนการเช่าห้องแถวให้โจทก์ เพราะโจทก์เป็นฝ่ายผิดสัญญาไม่ชำระค่าก่อสร้างให้เรียบร้อยตามที่ได้ตกลงกันไว้ วันที่ 9 มีนาคม 2520 นางอุทร พันธ์อุดมนำเช็คฉบับที่สาม ซึ่งโจทก์มอบให้จำเลยเป็นค่าก่อสร้างไปฟ้องโจทก์ต่อศาลอาญา ฐานออกเช็คเพื่อจะไม่ให้มีการใช้เงินตามเช็ค ตามคดีหมายเลขแดงที่ 13299/2520 ต่อมาโจทก์ได้ชำระเงินตามเช็คให้นายอุทรเมื่อวันที่ 28 กันยายน 2520 ส่วนเช็คฉบับที่สี่โจทก์ก็ได้ชำระเงินตามเช็คให้ผู้ทรงแล้ว
พิเคราะห์แล้ว ปัญหาข้อแรกที่จำเลยฎีกาว่า โจทก์เป็นฝ่ายผิดสัญญา จำเลยจึงมีสิทธิริบเงินที่โจทก์ได้ชำระไว้แล้วนั้น ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 391 วรรคแรก บัญญัติว่า "เมื่อคู่สัญญาฝ่ายหนึ่งฝ่ายใดใช้สิทธิเลิกสัญญาแล้ว คู่สัญญาแต่ละฝ่ายจำต้องให้อีกฝ่ายหนึ่งได้กลับคืนสู่ฐานะดังที่เป็นอยู่เดิม แต่ทั้งนี้จะให้เป็นที่เสื่อมเสียแก่สิทธิของบุคคลภายนอกหาได้ไม่" และวรรคสุดท้าย บัญญัติว่า "การใช้สิทธิเลิกสัญญานั้นหากระทบกระทั่งถึงสิทธิเรียกร้องค่าเสียหายไม่" ศาลฎีกาเห็นว่าคดีนี้แม้โจทก์จะเป็นฝ่ายผิดสัญญา เมื่อจำเลยได้ใช้สิทธิเลิกสัญญาโดยมีหนังสือบอกเลิกสัญญาจองห้องแถวทั้งหกห้องไปยังโจทก์ ตามเอกสารหมาย จ.2 จำเลยจึงต้องคืนเงินค่าก่อสร้างที่ได้ชำระไว้แล้วให้โจทก์ เพื่อให้โจทก์ได้กลับคืนสู่ฐานะดังที่เป็นอยู่เดิม หากจำเลยได้รับความเสียหายก็มีสิทธิเรียกร้องค่าเสียหายได้ แต่จำเลยก็มิได้ฟ้องแย้งเรียกค่าเสียหายจากโจทก์แต่อย่างใด จำเลยจึงไม่มีสิทธิริบเงินที่โจทก์ได้ชำระไว้แล้ว ส่วนข้อที่จำเลยฎีกาว่า จำเลยได้รับเงินค่าจองห้องเพียง 115,000 บาทและจำเลยมิได้เป็นผู้ผิดนัด การที่ศาลอุทธรณ์พิพากษาให้จำเลยชำระเงินจำนวน 192,000 บาทพร้อมด้วยดอกเบี้ยให้โจทก์ เป็นการไม่ชอบ และจำเลยที่ 1 ไม่ต้องรับผิดตามสัญญาจองห้องแถวด้วยนั้น ศาลฎีกาเห็นว่าปัญหาดังกล่าวจำเลยมิได้อุธทรณ์ จึงเป็นข้อที่มิได้ยกขึ้นว่ากันมาแล้วในศาลอุทธรณ์ ต้องห้ามฎีกาตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่งมาตรา 249 พระราชบัญญัติแก้ไขเพิ่มเติมประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง (ฉบับที่ 6) พ.ศ. 2518 มาตรา 7 ศาลฎีกาไม่รับวินิจฉัย"
พิพากษายืน
หมายเลขคดีดำศาลฎีกา nan
แหล่งที่มา เนติบัณฑิตยสภา
ชื่อคู่ความ โจทก์ - นายวิเชียร วรปิยะวัฒน์ จำเลย - ห้างหุ้นส่วนจำกัด แสงสามชัยก่อสร้าง กับพวก
ชื่อองค์คณะ อาจ ปัญญาดิลก สุไพศาล วิบุลศิลป์ ไพศาล สว่างเนตร
ศาลชั้นต้นและศาลอุทธรณ์ที่ตัดสิน nan
