คดีสืบเนื่องมาจากศาลชั้นต้นมีคำสั่งให้พิทักษ์ทรัพย์ของลูกหนี้ (จำเลย) เด็ดขาดแล้ว เมื่อวันที่ 20 พฤษภาคม 2531นางสุนารี สันติธรารักษ์ เจ้าหนี้ ยื่นคำขอรับชำระหนี้เป็นค่าหนี้ตามภาระสัญญาค้ำประกันและเงินทดรองจ่ายเป็นเงิน160,757,890.16 บาท จากกองทรัพย์สินของลูกหนี้
เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์นัดตรวจคำขอรับชำระหนี้ตามพระราชบัญญัติล้มละลาย พ.ศ.2483 มาตรา 104 แล้วไม่มีผู้ใดโต้แย้งคำขอรับชำระหนี้ของเจ้าหนี้รายนี้
เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์สอบสวนแล้ว เห็นว่า เจ้าหนี้ได้ทำหนังสือสละสิทธิไล่เบี้ยเอาจากลูกหนี้เพื่อต้นเงินและดอกเบี้ยและเพื่อการที่ต้องสูญหายหรือเสียหายไปอย่างใด ๆ เพราะการค้ำประกันการอาวัลตั๋วเงินการจำนองหรือจำนำทรัพย์สินเป็นประกันหนี้ของลูกหนี้และสละสิทธิในการเข้ารับช่วงสิทธิบรรดาที่เจ้าหนี้อื่นมีอยู่เหนือลูกหนี้ มูลหนี้ที่เจ้าหนี้ยื่นคำขอรับชำระหนี้ทุกอันดับแม้จะฟังว่ามีอยู่จริงแต่เมื่อเจ้าหนี้ยินยอมสละสิทธิไล่เบี้ยและสละสิทธิในการรับช่วงสิทธิแล้ว เจ้าหนี้จึงไม่มีสิทธิขอรับชำระหนี้ได้ เห็นควรยกคำขอรับชำระหนี้ของเจ้าหนี้เสียทั้งสิ้น ตามพระราชบัญญัติล้มละลาย พ.ศ.2483 มาตรา 107(1)
ศาลชั้นต้นพิจารณาแล้วมีคำสั่งให้ยกคำขอรับชำระหนี้ของเจ้าหนี้ตามความเห็นของเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์
เจ้าหนี้อุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน
เจ้าหนี้ฎีกา
ศาลฎีกาแผนกคดีล้มละลายวินิจฉัยว่า ข้อเท็จจริงที่คู่ความมิได้โต้แย้งกันฟังได้ยุติว่า เจ้าหนี้เป็นประธานกรรมการของลูกหนี้เจ้าหนี้ได้ค้ำประกันและจำนองที่ดินเป็นประกันหนี้ของลูกหนี้ภายหลังเจ้าหนี้ได้ทำหนังสือสละสิทธิไล่เบี้ยและสละสิทธิในการรับช่วงสิทธิบรรดาที่เจ้าหนี้มีอยู่เหนือลูกหนี้ทุกอันดับให้ไว้แก่บริษัทลูกหนี้
ปัญหาวินิจฉัยตามฎีกาของเจ้าหนี้มีว่า หนังสือตกลงสละสิทธิไล่เบี้ยและสละสิทธิในการรับช่างสิทธิดังกล่าวมีผลใช้บังคับได้หรือไม่เพียงใด เจ้าหนี้ฎีกาว่า แม้เจ้าหนี้และลูกหนี้จะอยู่คนละฐานะตามกฎหมาย แต่ตามความเป็นจริงเจ้าหนี้ในฐานะผู้มีอำนาจกระทำการแทนลูกหนี้ย่อมรู้ถึงฐานะของตนและฐานะของลูกหนี้เป็นอย่างดี หนังสือตกลงสละสิทธิดังกล่าวในใจจริงของเจ้าหนี้มิได้มีเจตนาให้ตนต้องผูกพันตามที่ได้แสดงออกมานั้นซึ่งคู่กรณีอีกฝ่ายหนึ่งคือลูกหนี้ได้รู้ถึงเจตนาอันซ่อนอยู่ในใจของเจ้าหนี้อยู่แล้ว หนังสือตกลงสละสิทธิจึงตกเป็นโมฆะตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 154 การที่ศาลอุทธรณ์นำมาตรา 155 วรรคแรก ใช้บังคับจึงเป็นการปรับบทมาตราผิดนั้นเห็นว่ากรณีตามมาตรา 154 เป็นเรื่องระหว่างคู่สัญญาด้วยกันเองแต่ตามข้อเท็จจริงในคดีนี้การที่เจ้าหนี้ทำหนังสือสละสิทธิไล่เบี้ยและสละสิทธิในการรับช่วงสิทธิบรรดาที่เจ้าหนี้มีเหนือลูกหนี้นั้นเนื่องจากธนาคารแห่งประเทศไทยเข้ามาตรวจกิจการของลูกหนี้แล้วพบว่าเจ้าหนี้ได้เอาเงินของลูกหนี้ไปซื้อที่ดินมาเป็นของเจ้าหนี้เป็นส่วนตัวจึงให้เจ้าหนี้ทำหนังสือสละสิทธิดังกล่าวให้ไว้แก่ลูกหนี้เพื่อเจ้าหนี้จะได้บริหารงานของลูกหนี้ต่อไป หากเป็นการแสดงเจตนาลวงด้วยสมรู้กับลูกหนี้ทำหนังสือดังกล่าวขึ้นดังที่เจ้าหนี้กล่าวอ้าง แต่ธนาคารแห่งประเทศไทยและเจ้าหนี้อื่นซึ่งเป็นบุคคลภายนอกเป็นผู้ทำการโดยสุจริตและต้องเสียหายแต่การแสดงเจตนาลวงนั้นเชื่อว่าเจ้าหนี้ได้สละสิทธิดังกล่าวจริง เจ้าหนี้จึงต้องห้ามมิให้ยกข้อไม่สมบูรณ์นี้ขึ้นเป็นข้อต่อสู้ได้ ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา 155 วรรคแรก เจ้าหนี้จึงไม่อาจขอรับชำระหนี้ได้ตามพระราชบัญญัติล้มละลาย พ.ศ.2483 มาตรา 94
พิพากษายืน
หมายเลขคดีดำศาลฎีกา
แหล่งที่มา กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
