ได้ความว่าเดิมโจทก์กับนายเช่งและพวกได้ออกเงินซื้อที่ดินไว้แปลงหนึ่งโดยมีความประสงค์ให้ถือเป็นทรัพย์กลางระวห่างคนแซ่เดียวกันเพื่อเก็บดอกผลรวบรวมไว้เอามาใช้จ่ายเส้นไหว้ปู่ย่าตายายตามประเพณีอื่น เมื่อ ร.ศ.๑๓๑ โจทก์กับนายเช่งได้ไปทำสัญญาที่หอทะเบียนที่ดินใส่ชื่อผู้ถือกรรมสิทธิเพิ่มขึ้นอีก ๔ คนมีจำเลยและคนอื่น ๆ และในรายการหลังโฉนดได้บันทึกว่าโอนที่รายนี้ให้แก่บุคคลทั้ง ๖ ในฐานตรัสตี ต่อมาจำเลยให้เอาโฉนดที่รายนี้ไปวางประกันเจ้าหนี้ส่วนตัวของจำเลยเก็บเอาผลประโยชน์ไปใช้เป็นประโยชน์ส่วนตัวเสียด้วย เวลานี้ผู้มีชื่อในโฉนดคงมีตัวเหลืออยู่ฉะเพาะโจทก์กับจำเลย โจทก์จึงฟ้องขอให้ศาลเพิกถอนจำเลยจากหน้าที่ตรัสตีให้ถอนชื่อจำเลยออกจากโฉนดให้ส่งมอบโฉนดและดอกผลที่เก็บไป

ศาลชั้นต้นและศาลอุทธรณ์พิพากษาต้องกันให้โจทก์ชนะคดี

จำเลยฎีกา

ศาลฎีกาตัดสินว่าเรื่องนี้จำเลยฎีกาได้แต่ในข้อกฎหมาย ข้อเท็จจริงต้องฟังตามศาลอุทธรณ์ว่าจำเลยได้รู้เห็นและเป็นตรัสตีด้วยผู้หนึ่ง ในข้อฎีกาที่ว่าการที่มีชื่อโจทก์จำเลยในโฉนดในฐานะเป็นตรัสตีจะชอบด้วยกฎหมายหรือไม่นั้น เห็นว่าเรื่องนี้เกิดขึ้นก่อนใช้ประมวลแพ่ง ฯ บรรพ ๖ จึงต้องใช้กฎหมายก่อนประมวลแพ่ง ฯ บรรพ ๖ บังคับ หลักกฎหมายเรื่องอำนาจและหน้าที่ของตรัสตรีมีอยู่ในสยามแล้วตามนัยฎีกาที่ ๑๓๖/๒๔๘๑ ส่วนเรื่องที่ดินก็มี พ.ร.บ.ออกโฉนดที่ดินฉะบับที่ ๒ ม.๘ ฉะนั้นตามรายการที่บันทึกไว้หลังโฉนดและการปฏิบัติของจำเลยต่อมาเป็นหลักฐานเพียงพอว่าได้มีการตั้งตรัสตีขึ้นจริง เพราะตามกฎหมายสยามยังไม่ปรากฎว่าการตั้งตรัสตีจะทำเป็นตราสารตามแบบอย่างใด เมื่อโจทก์เป็นเจ้าของที่ดินมาแต่แรกก็ไม่มีกฎหมายห้ามมิให้ตั้งตนเป็นตรัสตี การที่โจทก์จำเลยมีชื่อในลักษณะเช่นนี้ถือได้ว่าเป็นตรัสตีร่วมกัน การที่จำเลยประพฤติเช่นนี้ได้ชื่อว่าทำผิดหน้าที่ตรัสตี โจทก์จึงมีอำนาจฟ้องคดีนี้ได้ พิพากษายืนตามศาลล่างทั้ง ๒

หมายเลขคดีดำศาลฎีกา

แหล่งที่มา กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา