โจทก์ฟ้องว่า นายถึกและนางเหลี่ยม ปาริสุตร์ ได้ยกกรรมสิทธิ์ที่ดินให้โจทก์ โจทก์ได้ครอบครองทำประโยชน์ถือกรรมสิทธิ์เป็นเจ้าของโดยเปิดเผยด้วยความสงบตลอดมากว่า 10 ปี จึงได้กรรมสิทธิ์แล้ว จำเลยได้ยื่นคำร้องต่ออำเภอขอรับมรดกนางเหลี่ยมโดยอ้างว่าเป็นทายาทโจทก์คัดค้าน เจ้าพนักงานที่ดินจึงสั่งให้โจทก์ดำเนินคดีฟ้องจำเลยขอให้ศาลห้ามจำเลยเกี่ยวข้องและให้สั่งให้เจ้าพนักงานใส่ชื่อโจทก์ลงในโฉนดเป็นผู้ถือกรรมสิทธิ์

จำเลยต่อสู้ว่าโจทก์ได้กรรมสิทธิ์ในที่พิพาทเฉพาะส่วนที่เป็นของนายถึกเท่านั้น ส่วนของนางเหลี่ยมโจทก์ครอบครองแทนจำเลยจึงไม่เป็นข้อตัดสิทธิที่จำเลยจะขอรับมรดกเกิน 1 ปี โจทก์เป็นวัดเป็นนิติบุคคลตามกฎหมาย ตามหลักธรรมทางพุทธศาสนาห้ามยึดถือทรัพย์ที่ผู้อื่นมิได้ยกให้ จึงถือว่าโจทก์ไม่มีเจตนาจะยึดถือที่ส่วนของนางเหลี่ยมแม้ ตัวแทนจะครอบครองแทนก็ตาม ฟ้องโจทก์เคลือบคลุม

ศาลชั้นต้นพิจารณาแล้วเห็นว่าฟ้องโจทก์ไม่เคลือบคลุมแม้พินัยกรรมยกให้จะเป็นโมฆะใช้ไม่ได้ แต่โจทก์ได้ครอบครองถือสิทธิเป็นเจ้าของมากว่า 10 ปีแล้ว ที่ส่วนของนางเหลี่ยมจึงตกเป็นกรรมสิทธิ์ของโจทก์ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1382 ห้ามจำเลยเกี่ยวข้อง ให้เจ้าพนักงานที่ดินแก้ทะเบียนโจทก์เป็นเจ้าของแทนที่ต่อไป

จำเลยอุทธรณ์

ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน

จำเลยฎีกา

ศาลฎีกาเห็นว่าที่จำเลยฎีกาว่านางทองดำหรือดำเช่าซื้อนาพิพาทจากนายถึก นางเหลี่ยมตามเอกสาร ล.7 นั้น เอกสาร ล.7 เป็นเพียงคำเสนอของนางดำทำขึ้นแต่ฝ่ายเดียวเท่านั้น จึงไม่อาจอ้างได้ว่ามีสัญญาเช่าซื้อต่อกัน ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 572 วรรค 2 "สัญญาเช่าซื้อนั้น ถ้ามิได้ทำเป็นหนังสือท่านว่าเป็นโมฆะ" หมายถึงว่าคู่สัญญาทั้งสองฝ่ายต้องทำหนังสือนั้นขึ้นด้วยกัน จึงจะผูกพันกัน แม้จะฟังว่านางดำได้เข้าทำนาพิพาทหลังจากทำเอกสาร ล.7 นั้นแล้ว และได้ชำระค่าเช่าแก่นายถึกเป็นเวลา 6 ปี แต่ก็ปรากฏว่าหลังจากนั้นโจทก์ได้ให้คนอื่นเช่าทำ แสดงว่าโจทก์ไม่ถือว่ามีความผูกพันตามเอกสาร ล.7 หรือครอบครองแทนนางดำหรือจำเลยเมื่อนางเหลี่ยมตาย นายถึกได้ทำพินัยกรรมยกนาพิพาทให้แก่วัดโดยถือสิทธิว่านาพิพาทส่วนของนางเหลี่ยมตกมาเป็นของนายถึกด้วยนางดำหรือจำเลยก็มิได้ฟ้องนายถึกเรียกร้องเอาที่พิพาทซึ่งเป็นมรดก และหากฟ้องภายหลัง 1 ปี นายถึกย่อมจะยกอายุความขึ้นต่อสู้ได้ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1754 เมื่อนายถึกตายโจทก์ย่อมมีสิทธิได้รับมรดกของนายถึกและอ้างสิทธิของนายถึกว่าจำเลยหมดสิทธิที่จะขอรับมรดกส่วนของนางเหลี่ยมตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1754 และ 1755 ได้และจะถือว่าวัดเข้ายึดถือทรัพย์ของผู้อื่นที่เขามิได้ยกให้มาเป็นของวัดไม่ได้

พิพากษายืนยกฎีกาจำเลย

หมายเลขคดีดำศาลฎีกา

แหล่งที่มา กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา