โจทก์ฟ้องว่า เดิมโจทก์เป็นเจ้าของที่พิพาท ต่อมาโจทก์แบ่งที่ดินแปลงนี้บางส่วนเนื้อที่ 5 ไร่ให้แก่จำเลยที่ 1 โดยมีเงื่อนไขไม่ให้นำที่ดินนี้ไปโอนขาย แลกเปลี่ยนจำนองแก่ผู้ใด เว้นแต่จะแจ้งให้โจทก์ทราบก่อน ถ้าผิดเงื่อนไขจะต้องคืนให้โจทก์ตามเดิมแต่จำเลยที่ 1 กลับไปโอนขายให้จำเลยที่ 2 โดยไม่แจ้งให้โจทก์ทราบเป็นการผิดสัญญา จึงขอให้บังคับจำเลยคืนที่ดินให้แก่โจทก์

จำเลยให้การว่า โจทก์แบ่งที่ดินให้จำเลยตามข้อตกลงในสัญญาประนีประนอมในคดีแพ่งหมายเลขแดงที่ 136/2506 ของศาลชั้นต้น สัญญาประนีประนอมดังกล่าวไม่มีข้อตกลงว่า ถ้าจำเลยผิดสัญญาที่ดินพิพาทจะกลับมาเป็นของโจทก์

โจทก์จำเลยรับกันว่ามีการตกลงทำสัญญาประนีประนอมกันในคดีแพ่งหมายเลขแดงที่ 136/2506 จริง ศาลชั้นต้นให้งดสืบพยานทั้งสองฝ่าย แล้ววินิจฉัยว่าโจทก์เรียกคืนที่ดินจากจำเลยไม่ได้ พิพากษายกฟ้อง

โจทก์อุทธรณ์

ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน

โจทก์ฎีกา

ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า คดีนี้โจทก์ฟ้องเรียกที่ดินคืนจากจำเลยโดยอ้างว่าจำเลยผิดสัญญาประนีประนอมยอมความที่ทำไว้ต่อศาล จำเลยต่อสู้ว่ามิได้เป็นฝ่ายผิดสัญญา และโจทก์ฟ้องเรียกคืนไม่ได้ มีปัญหาว่าโจทก์มีสิทธิฟ้องเรียกคืนที่ดินตามสัญญาประนีประนอมยอมความที่ทำไว้หรือไม่ ศาลฎีกาตรวจดูสัญญาประนีประนอมยอมความในคดีแพ่งหมายเลขแดงที่ 136/2506 ของศาลจังหวัดสุพรรณบุรีแล้ว มีใจความว่า "จำเลย (คือโจทก์ในคดีนี้) ให้ที่พิพาทแก่โจทก์ (คือจำเลยที่ 1 ในคดีนี้) 5 ไร่ และที่ซึ่งโจทก์ (จำเลยที่ 1 ในคดีนี้) ได้ไปนี้ โจทก์ (จำเลยที่ 1 ในคดีนี้) จะไปขาย ให้แลกเปลี่ยน จำนองผู้อื่นโดยไม่แจ้งให้จำเลย (โจทก์คดีนี้) เป็นลายลักษณ์อักษรหรือศาลทราบก่อนไม่ได้" ตามสัญญาดังกล่าวแม้จะถือได้ว่ามีข้อตกลงมิให้จำเลยที่ 1 ขายที่พิพาทเว้นแต่จะได้แจ้งให้โจทก์หรือศาลทราบก่อนก็ตาม แต่หากจำเลยไม่แจ้ง และจำเลยที่ 1 ขายที่ดินพิพาทให้จำเลยที่ 2 ไปจริงตามฟ้อง ก็ไม่ปรากฏตามข้อสัญญาดังกล่าวว่าจะต้องคืนที่ดินให้โจทก์ตามเดิมดังที่โจทก์ได้กล่าวอ้างมาในฟ้อง โจทก์จึงฟ้องเรียกคืนที่พิพาทกลับมาเป็นของตนอันเป็นข้อที่นอกเหนือไปจากสัญญาประนีประนอมยอมความหาได้ไม่ คดีไม่จำต้องมีการสืบพยานดังโจทก์ฎีกาเพราะได้ความชัดอยู่แล้ว ศาลชั้นต้นสั่งงดสืบพยานและศาลอุทธรณ์พิพากษายืนให้ยกฟ้องโจทก์นั้น ชอบแล้ว ฎีกาโจทก์ฟังไม่ขึ้น

พิพากษายืน

หมายเลขคดีดำศาลฎีกา

แหล่งที่มา กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา