โจทก์ฟ้องว่า จำเลยเป็นภริยาโดยชอบด้วยกฎหมายของนายแดง ปานบุญเมื่อวันที่ 27 พฤศจิกายน 2510 นายแดง ปานบุญ ตกลงแบ่งขายที่ดินสวนยางแปลง ส.ค.1 เลขที่ 219 ตำบลอินคีรี กิ่งอำเภอพรหมคีรี จังหวัดนครศรีธรรมราชทางทิศใต้ 4 ไร่เศษ ให้โจทก์ในราคา 2,800 บาท นายแดงได้รับเงินมัดจำจากโจทก์ไปแล้ว 1,700 บาท และนายแดงได้มอบที่ดินสวนยางที่แบ่งขายให้โจทก์เข้าครอบครองทำประโยชน์นับแต่วันทำสัญญาจะซื้อขาย ต่อมาวันที่ 10 ธันวาคม2510 นายแดงขอให้โจทก์ชำระค่าที่ดินที่ยังขาดอยู่ 1,100 บาท และขอมอบที่ดินให้โจทก์เป็นสิทธิขาด กับจะไปจดทะเบียนโอนให้ภายใน 2 เดือน โจทก์จึงตกลงชำระค่าที่ดินที่เหลืออีก 1,100 บาทให้นายแดงโดยทำเป็นสัญญากู้ให้ไว้ ต่อจากนั้นโจทก์เข้าครอบครองทำประโยชน์ในที่ดินในฐานะเป็นเจ้าของตลอดมา โจทก์ติดตามให้นายแดงจดทะเบียนโอนที่ดินสวนยางให้โจทก์ แต่นายแดงขอผัดผ่อนเรื่อยมา โดยแจ้งว่าได้สละสิทธิให้โจทก์ครอบครองแล้วจะโอนเมื่อไรก็ได้ ครั้นเมื่อ พ.ศ. 2516 นายแดงตาย โจทก์ติดต่อจำเลยในฐานะผู้รับมรดกของนายแดงให้ไปจดทะเบียนโอนที่ดินสวนยางให้โจทก์ จำเลยขอผัดผ่อนว่าขอรับมรดกก่อนแต่เมื่อจำเลยรับมรดกแล้ว กลับไม่ยอมไปจดทะเบียนโอนที่ดินสวนยางให้โจทก์ขอให้ศาลพิพากษาให้จำเลยไปจดทะเบียนโอนขายที่ดินตามฟ้องให้โจทก์ ถ้าจำเลยไม่สามารถโอนขายได้ ให้ถือคำพิพากษาของศาลแทนการแสดงเจตนาของจำเลย ถ้าจำเลยโอนให้โจทก์ไม่ได้ ให้จำเลยใช้ค่าที่ดินให้โจทก์ 6,000 บาท

จำเลยขาดนัดยื่นคำให้การและขาดนัดพิจารณา

ศาลชั้นต้นพิพากษายกฟ้องโจทก์

โจทก์อุทธรณ์

ศาลอุทธรณ์พิพากษากลับ ให้จำเลยไปจดทะเบียนโอนแบ่งขายที่ดินสวนยางตามฟ้องให้โจทก์ หากจำเลยไม่ไปโอน ให้ถือเอาคำพิพากษาของศาลแทนการแสดงเจตนาของจำเลย

จำเลยฎีกา

ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า ที่ดินตามฟ้องเป็นเพียงที่ดินที่นายแดงแจ้งการครอบครองไว้เท่านั้น ยังไม่ใช่ที่ดินที่ได้รับคำรับรองจากนายอำเภอว่าได้ทำประโยชน์แล้ว ศาลจะพิพากษาให้จำเลยโอนที่ดินตามฟ้องให้โจทก์ไม่ได้เพราะไม่ชอบด้วยพระราชบัญญัติให้ใช้ประมวลกฎหมายที่ดิน พ.ศ. 2497มาตรา 9 แต่การโอนไปซึ่งการครอบครงย่อมทำได้โดยส่งมอบการครอบครองตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1378 ซึ่งศาลอาจพิพากษาให้จำเลยส่งมอบการครอบครองที่ดินตามฟ้องให้โจทก์ได้ หากผู้รับโอนยึดถือทรัพย์สินอยู่แล้ว การโอนไปซึ่งการครอบครองจะทำเพียงการแสดงเจตนาก็ได้ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1379

พิพากษาแก้คำพิพากษาศาลอุทธรณ์เป็นว่าให้จำเลยส่งมอบการครอบครองที่ดินตามฟ้องให้โจทก์ด้วยการแสดงเจตนา หากจำเลยไม่ปฏิบัติตาม ให้ถือคำพิพากษาของศาลเป็นการแสดงเจตนาของจำเลย

หมายเลขคดีดำศาลฎีกา

แหล่งที่มา กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา