โจทก์ฟ้องว่า เมื่อวันที่ 13 พฤศจิกายน 2502 ขุนพินิศกูลพงศ์ได้ขายฝากที่ดินสวนไว้กับจำเลยเป็นเงิน 20,000 บาท มีกำหนดไถ่คืนภายใน 2 ปี ต่อมา วันที่ 28 มิถุนายน 2504 ขุนพินิศกูลพงศ์ถึงแก่ความตาย ครั้นต่อมาเดือนธันวาคม 2504 โจทก์ได้ใช้สิทธิขอไถ่คืนจำเลยไม่ยอมให้ไถ่ ต่อมาเดือนมีนาคม 2505 โจทก์ในฐานะผู้จัดการมรดกได้ขอไถ่จากจำเลยอีกจำเลยก็ยังไม่ยอม โจทก์เห็นว่าที่ดินยังมิตกเป็นกรรมสิทธิ์ของจำเลย โจทก์มีสิทธิขอไถ่คืนจากจำเลยได้ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 186 จึงขอให้บังคับจำเลยยอมให้โจทก์ไถ่การขายฝาก

จำเลยให้การว่า ขุนพินิศกูลพงศ์ขายฝากที่ดินไว้กับจำเลยถูกต้องตามกฎหมาย หลังจากขุนพินิศกูลพงศ์ตายแล้ว โจทก์และทายาทอื่นมิได้ใช้สิทธิไถ่ที่ดินคืน ปล่อยให้ล่วงพ้นเวลาจนที่ดินหลุดเป็นกรรมสิทธิ์แก่จำเลยนับแต่วันที่ 14 พฤศจิกายน 2504 แล้ว จึงไถ่ไม่ได้

ศาลชั้นต้นพิจารณาแล้วเห็นว่า โจทก์ใช้สิทธิขอไถ่การขายฝากเมื่อพ้น 2 ปีแล้ว จึงไม่มีสิทธิขอไถ่ พิพากษายกฟ้อง

โจทก์อุทธรณ์ว่า มีสิทธิขอไถ่คืนได้ แม้จะขอไถ่เมื่อพ้น 2 ปีตามสัญญาแล้วก็ตาม เพราะผู้ขายฝากได้ตายภายในเวลากำหนดไถ่ถอน2 ปี กำหนดเวลาขายฝากตามสัญญาก็ย่อมขยายออกไปอีกหนึ่งปีนับแต่วันผู้ขายฝากตายตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 186 ซึ่งโจทก์ก็ได้ใช้สิทธิขอไถ่ถอนภายใน 1 ปี นับแต่วันผู้ขายฝากตายแล้วฉะนั้น โจทก์จึงมีสิทธิขอไถ่ได้

ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน

โจทก์ฎีกา

ศาลฎีกาตรวจสำนวนแล้ว ข้อเท็จจริงได้ความดังศาลล่างฟังมาว่าโจทก์ในฐานะทายาทและผู้จัดการมรดกของผู้ขายฝาก เพิ่งใช้สิทธิขอไถ่ที่ดินที่ขายฝากคืนจากจำเลยภายหลังจากเมื่อพ้นเวลา 2 ปีตามที่ระบุตกลงกันไว้ในสัญญาขายแล้วจริง แต่ยังไม่พ้น 1 ปี นับจากวันที่ผู้ขายฝากถึงแก่ความตาย และวันที่ผู้ขายฝากถึงแก่ความตายนั้นก็ยังอยู่ในกำหนดเวลาไถ่ถอน 2 ปี ตามสัญญาขายฝาก ข้อเท็จจริงดังนี้ ปัญหาว่า โจทก์ยังมีสิทธิที่จะขอไถ่ทรัพย์สินคืนได้หรือไม่ศาลฎีกาพิจารณาแล้วเห็นว่า ขายฝากนั้นเป็นสัญญาซื้อขายชนิดหนึ่งตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 491 กรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินนั้นตกไปยังผู้ซื้อแล้ว แต่มีเงื่อนไขว่า ผู้ขายอาจไถ่หรือซื้อทรัพย์สินนั้นคืนได้ภายในกำหนดเวลาที่จะตกลงกันไว้ในสัญญา และกำหนดเวลาไถ่หรือซื้อคืนนั้น เมื่อได้ตกลงกำหนดกันไว้แล้วในสัญญาตามมาตรา 496 จะขยายออกไปอีกในภายหลังหาได้ไม่ ศาลฎีกาเห็นว่าสิทธิขอไถ่คืนหรือซื้อคืนตามข้อตกลงแห่งเงื่อนไขในสัญญาขายฝากดังวินิจฉัยมาแล้วนั้นเป็นสิทธิอันเกิดขึ้นจากข้อตกลงของคู่กรณีที่ได้มีเจตนากำหนดเวลาให้ใช้สิทธิไถ่คืนกันไว้ตามสัญญาโดยนิติกรรมหาใช่เป็นกรณีเรื่องกำหนดเวลาใช้สิทธิฟ้องร้องอันเกิดแต่อายุความตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์อันว่าด้วยลักษณะอายุความไม่ฉะนั้น เมื่อกำหนดเวลาใช้สิทธิไถ่ถอนทรัพย์คืนตามสัญญาขายฝากไม่ใช่เรื่องใช้สิทธิฟ้องร้องอันเกี่ยวกับอายุความแล้วก็จะขยายเวลาออกไปอีกตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 186 ดังโจทก์ฎีกาหาได้ไม่ ฎีกาโจทก์ฟังไม่ขึ้น

พิพากษายืน

หมายเลขคดีดำศาลฎีกา

แหล่งที่มา กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา